Kóptegen sarapshylardyń boljaǵanyndaı, qazir álem Qyrǵıqabaq soǵysynan keıin ıadrolyq soǵys qaýpine eń jaqyn tur. Sebebi, ıadrolyq qarýdy qysqartý boıynsha iri ıadrolyq derjavalar arasyndaǵy kelisim buzyldy. Ári ıadrolyq qarýǵa ıe derjavalar álemdegi qaqtyǵys núktelerine aralasyp jatyr. Ásirese Ýkraınadaǵy soǵystan keıin álem elderi ıadrolyq soǵys qaýpi týraly qaıta oılana bastaǵandaı.
Jaqynda Amerıka Qurama Shtattary óziniń ıadrolyq arsenalyn keńeıtýi múmkin ekenin málimdedi. Baıden úkimetiniń bul qadamyna Reseı men Qytaıdyń ıadrolyq strategıasy sebep bolǵany aıtylýda. Vashıngton taraby Beıjiń men Máskeý ózderiniń ıadrolyq strategıalaryn ózgertpegen jaǵdaıda, olarǵa qarsy jaýap retinde óz ıadrolyq múmkindikterin arttyrýǵa májbúr bolatynyn alǵa tartady.
Qysqasyn aıtqanda AQSH ıadrolyq arsenalyn modernızasıalaýdan keńeıtýge qaraı daıyndalyp jatyr. Bul týraly maýsym aıynyń bas sheninde AQSH Ulttyq qaýipsizdik keńesiniń aǵa dırektory Pranı Vardı málimdegen bolatyn.
Qazir Reseı men AQSH álemdegi eń iri ıadrolyq arsenalǵa ıe elder sanalady. 2026 jyly eki el arasynda ýaqytsha uzartylyp kele jatqan "Iadrolyq qarýdy baqylaý týraly" kelisimniń ýaqyty tolady. Taraptarda qazirgi shıelenis jaǵdaıynda bul kelisimdi uzarta ala ma, joq pa degen salmaqty saýal tur.
Pranı Vardıdiń málimdemesinen keıin amerıkalyq joǵary laýazymdylar eldiń ıadrolyq qýatyn arttyrýdy shyn máninde talqylaı bastaǵany málim boldy. Osyǵan deıin Vashıngton Qytaıdyń ıadrolyq arsenalyn jyldam keńeıtý áreketterine alańdaýshylyq bildirgen edi.
15 jyl buryn, Barak Obama tusynda AQSH ıadrolyq qarýsyz álem boıynsha óz bastamalaryn kóterip shyqqan. Onda Qurama Shtattar óziniń ıadrolyq arsenaldaryn tek jańartyp, kólemin keńeıtpeı saqtap turatyn bolǵan. Biraq, ol kezde AQSH-tyń strategıalyq básekelesteri Reseı men Qytaıdyń jaǵdaıy múlde basqa bolatyn. Máskeý qymbatqa túsetin ıadrolyq jarysqa qulyqsyzdyq tanytqan, al Qytaı bolsa 1964 jylǵy alǵashqy ıadrolyq synaqtan bergi "eń tómengi ıadrolyq tejeý" saıasatyn ustanyp turǵan.
Baqsaq, jaǵdaı qazir múlde basqa kúıde. Eger Pentagonnyń alańdaýshylyǵy rasqa aınalsa, onda endi 10 jyl shamasynda Qytaı óziniń ıadrolyq qarýlaryn terıtorıasynan tys aýmaqtarǵa ornalastyra bastaýy múmkin. Bul degenimiz Úndi jáne Tynyq muhıt aımaǵy ıadrolyq soǵys qaýpindegi aımaqqa aınalýy múmkin degendi kórsetedi. Al Reseı sońǵy jyldary ıadrolyq qarýlardy Jer orbıtasynyń syrtyna ornalastyrýǵa tyrysyp jatyr degen boljamdar bar.
Iadrolyq soǵys qaýpi, ıadrolyq básekeden bastalary anyq. Óziniń strategıalyq qarsylastarynan utylyp qalmas úshin derjavalar ıadrolyq qarýlardyń qyzý básekesine kirip ketse, onda Qyrǵıqabaq soǵys jyldaryndaǵydaı álem ıadrolyq soǵystiń qaterinde ómir súrýi ábden múmkin.
