Sońǵy zertteý nátıjesinde álemde jańalyq kóretin adamdar sany kúrt azaıyp etkeni málim boldy. Zertteýshiler munyń sebebin dúnıe júzinde bolyp jatqan keıiske toly oqıǵalardyń teris ásere dep túsindiredi.
Oksford ýnıversıtetiniń jýrnalısıkany zertteıtin Reıter ınstıtýty (Reuters Institute for Study of Journalism) álem elderindegi jańalyq kórýshiler sanyna qatysty zertteý júrgizgen. Zertteý kólemi 47 memlekettegi 100 myńǵa jýyq adamdy qamtyǵan. Saýalnamalar nátıjesi kórsetkendeı arnaıy jańalyq kórmeıtinder sany 39 paıyzdy quraǵan. Bul 2007 jyly 29 paıyz shamasynda bolǵan eken.
Reıter ınstıtýty zertteýshileriniń boljaýynsha adamdardyń jańalyq kórgisi kelmeıtini Taıaý Shyǵys, Ýkraına nemese ózge de jerlerdegi qarýly qaqtyǵystardyń áserinen bolýy múmkin.
Keıbir elderdegi saıası naýqandar, sporttyq básekeler, ózge de aýqymdy sharalardyń bolyp jatqanyna qaramastan, jalpy álem elderinde arnaıy jańalyqtar toptamasyn kútip qaraıtyndar sany azaıý ústinde. Buǵan rasynda álemniń ár túkpirindegi qaqtyǵystar, zorlyq-zombylyq áreketteri týraly jańalyqtardyń kóbeıýi de áser etken bolýy múmkin.
Budan bólek, mobıldi ınternetterdiń, áleýmettik jelilerdiń damýy da adamdardyń arnaıylap jańalyq qaraıtyn ádetterinen aıyra bastaǵan bolýy múmkin.
Aqparattyq tehnologıalardyń jańa býyny adamdardyń aqparat almasý arnalaryn ózgeristerge túsirdi. Joǵarydaǵy zertteý nátıjesi kórsetkendeı, Brıtanıalyqtardyń tórtten úshke jýyǵy (73%) jańalyqtardy onlaın alatyn bolsa, 50% teledıdardan, al gazet-jýrnaldardan tek 14 paıyz adam ǵana jańalyqtardy oqıdy.
Batys elderinde de Facebook jańalyqtardyń eń mańyzdy áleýmettik medıa platformasy bolyp tabylady, biraq onyń tanymaldyǵy sońǵy ýaqytta tómendep keledi. Al YouTube jáne WhatsApp mańyzdy jańalyqtar kózi sanalýda. TikTok jaqynda tanymaldyǵy jaǵynan X jelisin (burynǵy Twitter) basyp ozdy.
Bul qazirgi adamdardyń ınformasıany qabyldaý tásilderiniń jańaryp jatqanyn kórsetedi. Ýaqyt óte kele televızıa salasy da dástúrli aqparat quraldarynyń qatarynda qalady degen boljamdar da bar.
