Búgin Astanada "Orta Azıa + Germanıa" samıti ótip jatyr. Bul aımaq elderi men Germanıa arasynda 5+1 formatyndaǵy ekinshi samıt. Keshe ǵana elimizge resmı saparmen kelgen Germanıa kansleriniń sapar maqsatynyń biri osy jıyn.
Samıt aıasynda qarastyrylatyn eń basty másele saýda-ekonomıkalyq is-qımyldardy damytýdyń kúı-jaıy. Sonyń ishinde birleske ınvestısıalyq jobalardy júzege asyrýdy sóz etedi. Taraptar sońǵy jyldary strategıalyq áriptestikti qarqyndy arttyryp kele jatqanyn eskersek, bul jıyn alty tarapqa da saýda-ekonomıka turǵysynda mańyzy zor.
ASTANA-BERLIN ARASYNDA
Keshe Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Aqordada Germanıalyq áriptesin qarsy aldy. Taraptar shaǵyn jáne keńeıtilgen quramda kelissózder júrgizdi. Týrasynda eki el arasynda mańyzdy kelisimder osyǵan deıin de jasalyp qoıǵan. Bul rette strategıalyq áriptestikti nyǵaıtýdyń joldaryn pysyqtap, qosymsha ǵylym men bilim, energetıka, ekologıa salalarynda baılanysty arttyrýdyń joldaryn qarastyrdy. Osy baǵyttaǵy birqatar mańyzdy qujattarǵa qol qoıysty.
Sońǵy jyl qazaq-nemis baılanysynyń tarıhtaǵy eń bir tabysty jyly deýge bolady. 2023 jyly eki el arasyndaǵy saýda almasýlar tebini barshany tań qaldyryp edi, al bıyl jeti aıdyń ishinde byltyrǵy shamadan 13 paıyzǵa asyp tústi. Qazir eki el arasyndaǵy saýda kólemi 2,3 mlrd AQSH dollaryn quraıdy.
Jandana túsken saýda baılanystaryna qaraı, Germanıanyń elimizge baǵyttalǵan ınvestısıasy da zor sekiris jasady. Bir jyl ishinde nemis ınvetısıasynyń kólemi birden 64 paıyzǵa joǵarylady. Bul elimizge 770 mıllıon dollardan asa ınvestısıa tikeleı ınvestısıa salynǵanyn bildiredi.
AIMAQTAǴY GERMANIA MÚDDESİ
Germanıanyń Orta Azıa aımaǵyna degen qatysýy Ýkraınadaǵy jaǵdaıdan keıin shuǵyl ózgerdi. Onyń ústine Eýroodaqtaǵy ózge áriptesteri, Brıtan jurty da aımaq elderimen barys-kelisin qaıta pysyqtap jatqan tusta, EO elderi ishindegi kóshbasshy retinde Berlın taraby da ózindik belsendilik tanytty.
Germanıanyń aımaqtaǵy múddesin eki qyrynan qarastyrýǵa bolady:
-
El ishindegi ekonomıkalyq, energetıkalqy qıynshylyqtar tusynda balama joldardy qarastyrý. Ásirese Ýkraınadaǵy soǵystan keıin Germanıa energetıka salasynda Reseıdi almastyratyn balama joldarǵa múddeli bola tústi.
-
Aımaqtaǵy tabıǵı resýrstan bolashaq energıa salasynda mańyzdy bola túspek. Germanıa sekildi iri oıynshylar aımaqtaǵy sırek metal qoryna da kóbirek qyzyǵýshylyq tanytady. Sebebi, bolashaqta jasy energıa óndirisinde aımaqtaǵy tabıǵı resýrstan iri derjavalar úshin baǵaly bola túsedi degen boljam bar. Sondyqtan da birqatar elder aımaqtyń tranzıttik artyqshylyqtaryna qosa, tabıǵı resýrstaryn da eskere otyryp, ondaǵy eldermen qarym-qatynastaryn damytýdy kózdeıdi.
