Sońǵy jyldary Ortalyq Azıanyń ishki ıntegrasıasy oń baǵytqa qaraı damydy. Buny aımaq elderiniń bir-birine salyp jatqan ınvestısıalarynyń ulǵaıýynan da kórýge bolady. Árıne, memleketter men aımaqtardyń damýy syrtqy ınvestısıamen tyǵyz baılanysty. Qazaqstan jáne onyń kórshiles elderi syrttan ınvestısıa tartýǵa kúsh salýmen qatar ózara ınvestısıa almasý qadamdaryn da jasaý ústinde. Bylaısha aıtqanda kórshiles elder qazir aımaqtyń ózine ınvestısıa salýda. Qaýipsizdik, turaqtylyq jáne bekem birlik turǵysynan bul qýanarlyq úrdis. Ári aımaqdyń damýyna da oń áserin beretin jaǵdaı.
Qazaqstandy qamtyǵan aımaqtyń sheteldik tikeleı ınvestısıaǵa degen tartymdylyǵy joǵary. Oǵan mynadaı sebepteri bar: aımaq saıası turaqtylyqqa ıe; halyq sany turaqty ósim kórsetýde, ári halyq sanynyń jastyǵy, eńbekke jaramdy adamdardyń basymdyǵy syndy demografıalyq artyqshylyqtary bar; mol tabıǵı resýrstarǵa ıe; Reseı, Qytaı, Islam álemi, Eýropa arasyndaǵy mańyzdy qurlyqtyq ótkel.
Sheteldik tikeleı ınvestısıalarǵa tartymdylyǵyna qosa, atap ótkenimizdeı, sońǵy jyldary aımaq elderi bir-birine ınvestısıa salýdy kúsheıtti. Mundaı qadamdar Qazaqstan men Ózbekstan arasynda anyq baıqalady. Qos tarap qazir birlesken óndiris ónerkásipti ınvestısıalaýda tyń nátıjelerge qol jetkizdi. Byltyr Ózbekstan prezıdenti elimizge saparlaı kelgen tusta, qos tarap ekijaqty odaqtastyq qarym-qatynasty bekite tústi jáne ınvestısıa almasýǵa degen ynta-jigerin kórsetti. Astana men Táshkent qazir aımaq ishinde ózara ınvestısıa almasýdyń úlgisin kórsetip jatyr deýge keledi.
Aımaqtaǵy ınvestısıalyq almasýdy qadaǵalap otyrǵan Eýrazıalyq damý bakniniń esebinde, 2023 jyldyń alǵashqy jarty jyldyǵynda Ortalyq Azıa elderi ózara 1,1 mlrd dollar kóleminde ınvestısıa almasqany kórsetilgen. Bul kórshiles elderdiń aımaq ishine ınvestısá salýdy jedeldete túsken kezeńi. 2016 jyldyń alǵashqy jartysymen salystyrsańyz aımaqishilik ınvestısıa kólemi 2 ese artqanyn kóre alamyz.
Anyǵynda aımaqishilik ınvestısıanyń basym kóbinde Qazaqstan men Ózbekstan basty ınvestısıalaýshy taraptar sanalady. Al Qyrǵyzstan men Tájikstan ınvestısıany qabyldaýshy taraptar retinde kórinedi. Munyń basty sebebi sý resýrsyna qatysty. Sýdyń basynda otyrǵan Tájiktsan men Qyrǵyzstanǵa Astana men Táshkent ortaq jobalar negizinde ınvestısıa salyp, tabıǵı resýrstardy ortaq paıdalanýǵa qol jetkize alady. Sonymen birge bul jobalardy aımaqishilik ınvestısıa aǵynyna baılaı otyryp, syrtqy ınvestısıanyń salmaǵyn azaıtady. Bul aımaqtaǵy turaqtylyq, yntymaq úshin mańyzdy baǵyt.
Mysal retinde qyrǵyz jerindegi Qambar Ata-1 GES jobasyn ataýǵa bolady. Bul Astana, Táshkent, Bishkek ortasyndaǵy úshjaqty birlesken joba. Onyń quny 4,5 mlrd AQSH dollaryn quraıdy jáne Dúnıejúzilik damý banki, Azıa damý banki sekildi syrtqy ınvestorlardyń da qyzyǵýshylyǵyn oıatqan joba. Al Ózbekstan budan tys tájik jerindegi Zarafshan ózeni boıyndaǵy eki birdeı sý elektr stansıasyna ınvestısıa salyp otyr.
Aımaqishilik ınvestısıalar tek energetıka men sý resýrsyna baǵyttalǵan dep túsinýge kelmeıdi. Ózara saýdany damytý boıynsha da aımaq elderi yntymaqtastyqtyń jańa nátıjelerine qol jetkizdi. Qazaqstan Ózbekstan astanasyndaǵy jańa ekonomıkalyq aımaqqa negizgi ınvestordyń biri bolyp otyr. Ózbekstan da elimizdiń ońtústik óńirindegi birqatar jobalarǵa qarjy quıýshy boldy. Sonymen birge qazaq-ózbek arasynda birlesken ónerkásiptik jobalar jyldan jylǵa kóbeıip, qazir jalpy quny 3 mlrd AQSH dollaryna jetip qaldy. Bul yntymaqtastyq negizinen jeńil ónerkásipti jáne mashına jasaý syndy aýyr ónerkásip túrlerin de qamtıdy.
Aımaq elderiniń ózara yntymaqty damytýy qazirgi qubylmaly geosaıası jaǵdaıdyń talabyna da saı keledi. Belgili deńgeıde syrtqy faktorlar aımaq elderin jumyla túsýge ıtermelese, endi bir jaǵynan aımaqtaǵy bes el ózderiniń ulttyq múddesin alǵa jyljytýda kórshiles elderdiń mańyzyn tanyp jetti. Qazaqstan, Ózbekstan, Qyrǵyzstan, Túrkimenstan men Tájikstandy qamtyǵan aımaq qazir geosaıası arenada burtutas qarastyrylyp jatqandyqtan, aımaq elderi iri kúsh ortalyqtarymen ortaq ustanym turǵysynda syrtqy saıasat júrgizip keledi.
