AQSH Qytaıda jasalǵan elektr-qozǵaltqyshty kólikterge joǵary tarıf engizgeni málim. Aıtalyq, mamyr aıynyń basynda prezıdent Jo Baıden qytaılyq kólikterge kedendik tarıfti 100 paıyzǵa kóteretin zańǵa qol qoıdy. Osylaısha Qytaıdan Qurama Shtattarǵa eksporttalatyn kólikterge kedendik tarıf birden 3 esege ósti. Bul degenimiz Amerıka naryǵynda qytaılyq kólikterdiń joly jabyldy degenmen birdeı. Kópshilikke bunyń máni belgili, degenmen biz eki el arasyndaǵy básekelik qarym-qatynastyń jalpyǵa birdeı anyq bolmaǵan keıbir tustaryna toqtala ketpekpiz.
Baıden nege qytaılyq kólikterdiń "jolyn japty"?
Ekonomıkalyq sheshim turǵysynan:
Qurama Shtattarynyń naryǵynda ortasha bólshek saýda baǵasymen qarastyrǵanda elektr-qozǵaltqyshty kólikter baǵasy 53 000 dollar aınalasynda tur. Baıden ákimshiligi eldegi janar jaǵarmaıymen (janarmaı) júretin kólikter sanyn qysqartyp, elektr-qozǵaltqyshty kólikterdi (elektrli kólikter) kóbeıtý baǵdarlamasyna kúsh salýda. Ol úshin joǵarydaǵy baǵany arzandatýǵa týra keledi. Sondyqtan úkimettik sýbsıdıalar taǵaıyndap, ár kólik satyp alýshy 7,5 myń dollarǵa deıin únemdeýge jaǵdaı jasaǵaly otyr. Alaıda, Qytaı kólikteriniń baǵasy sonyń ózinen de 4 esege arzan. Naryqtyń qarapaıym zańy boıynsha bul degenimiz amerıkalyq kólik óndirisin turalatatyn jaǵdaı. Óz óndirýshileriniń múddesin qorǵap qalý maqsatynda Aq úı admınstrasıasy jańa tarıftik jospar engizdi.
Saıası sheshim turǵysynan:
AQSH jahandyq klımat ózgerisi máselesi men óz damýynyń qarym-qatynasyn retteýge májbúr kúıde. Bylaısha aıtqanda klımattyń ózgerisin boldyrmaý men óndirsti damytý arasynda "qaqtyǵystar" bar. Bul kereǵar qaıshylyq eldegi ekologtar men lıberaldar arasyndaǵy daýdy birtindep kúsheıte túskendeı.
Baıden tap bolǵan qıynshylyq mynadaı: Shyǵaryndylary, orta lastaýy tómen deńgeıdegi ári arzan tehnologıalardy ımporttaý bul klımattyń ózgerisine qarsy kúresýde tıimdi qadam; alaıda buldan amerıkalyq óndiris pen jahandyq naryq úlken zıan shekkeli otyr (jahandyq naryqtan kóri AQSH kóbirek zardap shegýi múmkin); Ekologtar arzan ári ortaǵa zıansyz tehnologıalardy kóbirek ımporttaýdy talap etse, kelesi tarap ulttyq múddeni aldynǵy orynǵa shyǵarýdy talap etedi. Baıden bıligi jorǵary tarıfti engizgen kúnde de keıbir qytaılyq kólik túrleri ishki naryqtan bári birdeı arzan shyǵady. Bul Qytaı ımportyn jetkilikti tejeıdi jáne otandyq óndiriske de tıimdi dep sanaıdy.
Onyń ústine Qytaıdan elektrli kólikter men basqa da taza tehnologıalar ımportyna shekteý qoıýy Beıjińniń jalǵasyp kele jatqan zańsyz jáne zıandy saýda tájirıbesine qarata pármendi shara dep sanap otyr.
Saıası sheshim turǵysynan taǵy bir mańyzdy qyry bar: bıyl elde saılaý jyly, bıylǵy saıası báseke 2020 jylǵydan da asyp túsedi dep kútilýde. Saılaý jaqyndaǵanda Baıden ákimshiligi otandyq óndirýshilerdiń múddesine laıyq sheshimder qabyldaı otyryp, ózderiniń bolashaq bılikte qalýyna jaǵdaı jasaýǵa tyrysýda. Qarsylasy Respýblıkashyldar amerıkalyq óndiristi qorǵaýda Demokrattardan álde qaıda qatań áreket etetini belgili.
Geosaıasat turǵysynan:
Qazirgi AQSH úkimeti óz strategıasyn amerıkalyq jumys oryndary men ulttyq qaýipsizdik úshin tıimdi, ári búkil planeta úshin jaqsy paıdaly dep kórsetýde. Bylaısha aıtqanda Qytaıdyń saýda tásili jahandyq ekonomıkalyq júıege zıyn keltiredi dep qaraıdy. AQSH – álemdegi iri naryqtardyń biri, keminde osy naryqta Qytaı ımportyn shekteı otyryp, jahandyq deńgeıde Qytaı óndirisiniń qarqynyn báseıtkisi keledi. Bul ári jahandyq lıderlik orynǵa degen básekeniń de kórinisinen týǵan.
Elektr kólikter men júk kólikterin qoljetimdi baǵamen bolýyn qamtamasyz etý mańyzdy ekeni baıqaldy. Sebebi, pandemıa kezinde jahandyq jetkizý tarmaǵy osyndaı máselelerge baǵynyshty názik tizbek ekeni anyq kórindi. Bul salada bir tarapty monopolıaǵa jol berip qoıý, bolashaqta jahandyq kóshbasshylyq orynǵa qaýip tóndiretinin ańǵartty.
Tehnologıa salasyndaǵy báseke turǵysynan:
Qytaı qazirdiń ózinde kún batareıalary sekildi taza energıa óndirýdiń negizgi salalaryna kóshbasshylyq ete bastady. AQSH Qytaıdy elektr kóligi syndy mańyzdy salada alǵa salyp qoıýdy qalamaıdy.
Bul arada, sonymen qatar, jartylaı ótkizgishter sıaqty mańyzdy ónimderdiń máselesi de bar. Jańa tehnologıa salasynda barǵan saıyn mańyzdy bolyp bara jatqandyqtan, AQSH Qytaı men ózge azıalyq elderge táýeldi bolyp qalýdan barynsha aýlaq turǵysy keledi.
Joǵaryda aıtylǵandar, AQSH pen Qytaı arasyndaǵy saýda-ekonomıkalyq baılanystardyń ishinde tek elektr kólikterine qatysty jaǵy ǵana. Bir saladaǵy bundaı tereń básekelestik eki eldiń jalpy qarym-qatynasynda básekelestik tipti de ulǵaıa túsetinin, ásirese saýda soǵysy jańa deńgeıde damıtynyn kóre alamyz.
