سوڭعى جىلدارى ورتالىق ازيانىڭ ىشكى ينتەگراسياسى وڭ باعىتقا قاراي دامىدى. بۇنى ايماق ەلدەرىنىڭ بىر-بىرىنە سالىپ جاتقان ينۆەستيسيالارىنىڭ ۇلعايۋىنان دا كورۋگە بولادى. ارينە، مەملەكەتتەر مەن ايماقتاردىڭ دامۋى سىرتقى ينۆەستيسيامەن تىعىز بايلانىستى. قازاقستان جانە ونىڭ كورشىلەس ەلدەرى سىرتتان ينۆەستيسيا تارتۋعا كۇش سالۋمەن قاتار ءوزارا ينۆەستيسيا الماسۋ قادامدارىن دا جاساۋ ۇستىندە. بىلايشا ايتقاندا كورشىلەس ەلدەر ءقازىر ايماقتىڭ وزىنە ينۆەستيسيا سالۋدا. قاۋىپسىزدىك، تۇراقتىلىق جانە بەكەم بىرلىك تۇرعىسىنان بۇل قۋانارلىق ءۇردىس. ءارى ايماقدىڭ دامۋىنا دا وڭ اسەرىن بەرەتىن جاعداي.
قازاقستاندى قامتىعان ايماقتىڭ شەتەلدىك تىكەلەي ينۆەستيسياعا دەگەن تارتىمدىلىعى جوعارى. وعان مىناداي سەبەپتەرى بار: ايماق ساياسي تۇراقتىلىققا يە؛ حالىق سانى تۇراقتى ءوسىم كورسەتۋدە، ءارى حالىق سانىنىڭ جاستىعى، ەڭبەككە جارامدى ادامداردىڭ باسىمدىعى سىندى دەموگرافيالىق ارتىقشىلىقتارى بار؛ مول تابيعي رەسۋرستارعا يە؛ رەسەي، جۇڭگو، يسلام الەمى، ەۋروپا اراسىنداعى ماڭىزدى قۇرلىقتىق وتكەل.
شەتەلدىك تىكەلەي ينۆەستيسيالارعا تارتىمدىلىعىنا قوسا، اتاپ وتكەنىمىزدەي، سوڭعى جىلدارى ايماق ەلدەرى بىر-بىرىنە ينۆەستيسيا سالۋدى كۇشەيتتى. مۇنداي قادامدار قازاقستان مەن وزبەكستان اراسىندا انىق بايقالادى. قوس تاراپ ءقازىر بىرلەسكەن ءوندىرىس ونەركاسىپتى ينۆەستيسيالاۋدا تىڭ ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى. بىلتىر وزبەكستان پرەزيدەنتى ەلىمىزگە ساپارلاي كەلگەن تۇستا، قوس تاراپ ەكىجاقتى وداقتاستىق قارىم-قاتىناستى بەكىتە ءتۇستى جانە ينۆەستيسيا الماسۋعا دەگەن ىنتا-جىگەرىن كورسەتتى. استانا مەن تاشكەنت ءقازىر ايماق ىشىندە ءوزارا ينۆەستيسيا الماسۋدىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ جاتىر دەۋگە كەلەدى.
ايماقتاعى ينۆەستيسيالىق الماسۋدى قاداعالاپ وتىرعان ەۋرازيالىق دامۋ باكنىنىڭ ەسەبىندە، 2023 جىلدىڭ العاشقى جارتى جىلدىعىندا ورتالىق ازيا ەلدەرى ءوزارا 1،1 ملرد دوللار كولەمىندە ينۆەستيسيا الماسقانى كورسەتىلگەن. بۇل كورشىلەس ەلدەردىڭ ايماق ىشىنە ينۆەستيسيا سالۋدى جەدەلدەتە تۇسكەن كەزەڭى. 2016 جىلدىڭ العاشقى جارتىسىمەن سالىستىرساڭىز ايماقىشىلىك ينۆەستيسيا كولەمى 2 ەسە ارتقانىن كورە الامىز.
انىعىندا ايماقىشىلىك ينۆەستيسيانىڭ باسىم كوبىندە قازاقستان مەن وزبەكستان باستى ينۆەستيسيالاۋشى تاراپتار سانالادى. ال قىرعىزستان مەن تاجىكستان ينۆەستيسيانى قابىلداۋشى تاراپتار رەتىندە كورىنەدى. مۇنىڭ باستى سەبەبى سۋ رەسۋرسىنا قاتىستى. سۋدىڭ باسىندا وتىرعان تاجىكتسان مەن قىرعىزستانعا استانا مەن تاشكەنت ورتاق جوبالار نەگىزىندە ينۆەستيسيا سالىپ، تابيعي رەسۋرستاردى ورتاق پايدالانۋعا قول جەتكىزە الادى. سونىمەن بىرگە بۇل جوبالاردى ايماقىشىلىك ينۆەستيسيا اعىنىنا بايلاي وتىرىپ، سىرتقى ينۆەستيسيانىڭ سالماعىن ازايتادى. بۇل ايماقتاعى تۇراقتىلىق، ىنتىماق ءۇشىن ماڭىزدى باعىت.
مىسال رەتىندە قىرعىز جەرىندەگى قامبار اتا-1 گەس جوباسىن اتاۋعا بولادى. بۇل استانا، تاشكەنت، بىشكەك ورتاسىنداعى ءۇشجاقتى بىرلەسكەن جوبا. ونىڭ قۇنى 4،5 ملرد اقش دوللارىن قۇرايدى جانە دۇنيەجۇزىلىك دامۋ بانكى، ازيا دامۋ بانكى سەكىلدى سىرتقى ينۆەستورلاردىڭ دا قىزىعۋشىلىعىن وياتقان جوبا. ال وزبەكستان بۇدان تىس تاجىك جەرىندەگى زارافشان وزەنى بويىنداعى ەكى بىردەي سۋ ەلەكتر ستانسياسىنا ينۆەستيسيا سالىپ وتىر.
ايماقىشىلىك ينۆەستيسيالار تەك ەنەرگەتيكا مەن سۋ رەسۋرسىنا باعىتتالعان دەپ تۇسىنۋگە كەلمەيدى. ءوزارا ساۋدانى دامىتۋ بويىنشا دا ايماق ەلدەرى ىنتىماقتاستىقتىڭ جاڭا ناتيجەلەرىنە قول جەتكىزدى. قازاقستان وزبەكستان استاناسىنداعى جاڭا ەكونوميكالىق ايماققا نەگىزگى ينۆەستوردىڭ ءبىرى بولىپ وتىر. وزبەكستان دا ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك وڭىرىندەگى ءبىرقاتار جوبالارعا قارجى قۇيۋشى بولدى. سونىمەن بىرگە قازاق-وزبەك اراسىندا بىرلەسكەن ونەركاسىپتىك جوبالار جىلدان جىلعا كوبەيىپ، ءقازىر جالپى قۇنى 3 ملرد اقش دوللارىنا جەتىپ قالدى. بۇل ىنتىماقتاستىق نەگىزىنەن جەڭىل ونەركاسىپتى جانە ماشينا جاساۋ سىندى اۋىر ونەركاسىپ تۇرلەرىن دە قامتيدى.
ايماق ەلدەرىنىڭ ءوزارا ىنتىماقتى دامىتۋى قازىرگى قۇبىلمالى گەوساياسي جاعدايدىڭ تالابىنا دا ساي كەلەدى. بەلگىلى دەڭگەيدە سىرتقى فاكتورلار ايماق ەلدەرىن جۇمىلا تۇسۋگە يتەرمەلەسە، ەندى ءبىر جاعىنان ايماقتاعى بەس ەل وزدەرىنىڭ ۇلتتىق مۇددەسىن العا جىلجىتۋدا كورشىلەس ەلدەردىڭ ماڭىزىن تانىپ جەتتى. قازاقستان، وزبەكستان، قىرعىزستان، تۇركىمەنستان مەن تاجىكستاندى قامتىعان ايماق ءقازىر گەوساياسي ارەنادا بۇرتۇتاس قاراستىرىلىپ جاتقاندىقتان، ايماق ەلدەرى ءىرى كۇش ورتالىقتارىمەن ورتاق ۇستانىم تۇرعىسىندا سىرتقى ساياسات جۇرگىزىپ كەلەدى.
