كەڭەستەر وداعى قۇلاپ، ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى جەكە-جەكە تاۋەلسىز ەل بولعالى 33 جىل تولىپ، 34 جىل باستالدى. جاڭا 2025 جىلان جىلى بارشا ادامزات بالاسىنا جاقسىلىعىمەن كەلسىن دەپ تىلەدىك.
تاۋەلدىلىكتەن ابدەن مەزى بولعان ورتالىق ازيالىق جاس 5 مەملەكەت تاۋەلسىزدىكتىڭ تۇعىرىن قايتسەم ماڭگى ەتەمىن دەگەن سۇراقپەن الدەرى جەتكەنشە الىسىپ كەلەدى. تاۋەلدىلىكتىڭ تەزىن كوپ كورگەندىكتەن، ءتىپتى بىرىنە-بىرى جاقىنداۋدى دا «تاۋەلسىزدىكتىڭ» تۇعىرىن شايقار دۇنيە دەدى مە، ءوزارا تۋىس، بىرىنە-بىرى اۋاداي قاجەت اعايىن-جۇرت بىرىنە-بىرى سالقىن عانا شىراي تانىتىپ، الىستان عانا ارالاستى. 33 جاز، 33 قىس وسىلاي ءوتتى دە كەتتى...
2025 جىلعا اياق باسقان ۋاقىتتا حالىقارالىق قاتىناس ودان دا ارى شيەلەنىسىپ، جاۋ مەن جاۋدىڭ عانا ەمەس، دوس پەن دوستىڭ دا اراسى اشىلىپ بارادى. امەريكاعا جاڭا (ەسكى) پرەزيدەنت كەلدى. رەسەي ءالى سوعىسىپ جاتىر. جۇڭگو الىمدىك نارىقتى جاۋلاپ بارادى (كوشە تولى جۇڭگو كولىگى). ورتالىق ازيانىڭ جولى كىممەن بىرگە؟ ورتالىق ازيانى نە قۇتقارادى؟ ورتالىق ازيادا ارمان بار ما ءوزى؟ ورتالىق ازيانىڭ مۇراتى نە؟.....
ورتالىق ازيانىڭ مۇراتى – بىرلىك!
«بىرلىك» نە ءۇشىن كەرەك؟ حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ ءىرى ويىنشىلارى ەلىڭ مەن جەرىڭدەگى بايلىقتى بەرسەڭ قولىڭنان، بەرمەسەڭ جولىڭنان تارتىپ الماس ءۇشىن كەرەك. ءوز الاڭدارىندا بولۋى مۇمكىن سوعىستى سەنىڭ ايماعىڭدا جاساپ كەتپەۋى ءۇشىن كەرەك. «بىرلىك» ءارقاشان «كۇش». ەندەشە ەڭ قاراپايىم جاۋابى – كۇشتى بولماق ءۇشىن «بىرلىك» كەرەك.
ءبىر بولماققا ەشكىم قارسى ەمەس-اۋ. ءبىراق بىرلىكتى نە دەپ تۇسىنەمىز. «وزبەك ءوز اعام»، «قازاق-قىرعىز ءبىر تۋعان» نەمەسە تۇرىكمەننىڭ «الىس ساپارعا شىقساڭ قازاقتان جولداسىڭ بولسىن» دەگەن تىركەستەر، ماقال-ماتەلدەر «بىرلىكتىڭ» كورىنىسى بولا الادى ما؟ ورتالىق ازيالىق بەس مەملەكەتتىڭ اراسىنداعى اۋە، تەمىرجول، اۆتوجول، سۋ جولدارى سايراپ جاتپاعاسىن، ساۋدا-ساتتىق ساپىرىلىسىپ جاتپاعاسىن، بىر-بىرىڭمەن تىلدەسەردە ورىس ءتىلىن پايدالانساڭ نەسى بىرلىك!؟.....
بوكستان سوڭعى الەم بىرىنشىلىگىندە 13 مەدال جيىنتىعى ساراپقا سالىندى. سونىڭ توعىز التىنىن ورتالىق ازيا ۇلاندار ۇتتى (5 وزبەك، 4 قازاق). ءبىراق ورتالىق ازيا الەمدى اۋزىنا قاراتتى دەپ ءبىر ادام ايتقان جوق. قازاقتار – وزبەكتەر ءبىزدى قالاي ۇتتى دەپ، وزبەكتەر – قازاقتاردى ۇتتىق دەپ ءوزارا باسەكەلەستىك تە كەتتىك. قىرعىز، تاجىك جانە تۇرىكمەن دە، وزبەك پەن قازاقتىڭ وسى ءبىر تاڭعاجايىپ جەڭىسىنە شىن قۋانا العان جوق. وسى ما بىرلىك!؟.....
«بىرلىك» ءۇشىن نە كەرەك؟ ورتاق مۇددە، ورتاق مۇرات، ورتاق جول، ورتاق ارمان كەرەك. وسى كەرەكتەردىڭ ءبارى بولۋى ءۇشىن – ءبىز ءبىر-بىرىمىزدى، ءوزىمىزدى-وزىمىز (ورتالىق ازيانىڭ بەس مەملەكەتى) تەرەڭ تانۋىمىز كەرەك. تانيمىز با؟.... تانىمايمىز.
ۆيكتور گيۋگونى بىلەتىن قازاق - سادريددين ءاينيدى (تاجىك)، دجەك لوندوندى بىلەتىن تاجىك - تولەگەن قاسىمبەكوۆتى (قىرعىز)، ونورە دە بالزاكتى بىلەتىن قىرعىز - سايد احماد حۋسانحودجايەۆتى (وزبەك)، ليەۆ تولستويدى بىلەتىن وزبەك - راحيم ەسەنوۆتى (تۇرىكمەن)، ارتۋر كونان دويلدى بىلەتىن تۇرىكمەن - مۇحتار اۋەزوۆتى بىلەدى ما؟
وسى ءبىر ۇلى مۇرات جولىندا – تانىماساق تانۋعا ارەكەت ەتەيىك، تانۋ ارقىلى بىرلىككە شاقىرايىق، بىرلىككە ۇمتىلايىق دەگەن نيەتپەن جاڭا جوبانى باستاپ وتىرمىز. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «ايماقتىق قاتىناستاردى تالداۋ» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنڭ جاس زەرتتەۋشىلەرىنىڭ باستاماسىمان «CENTRAL ASIAN DREAM» جوباسى 2025 جىلى عىلىمي پلاتفورمالارمەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە قىزمەت اتقاراتىن بولادى.
جوبانىڭ ماقساتى ورتالىق ازيا ايماعىندا بولىپ جاتقان بارلىق وقيعالارعا مۇمكىندىگىنشە سىني-ساراپتامالىق تالداۋ جاساۋ، ورتالىق ازيانىڭ جەتىستىكتەرىن، الەمدىك وركەنيەتكە قوسقان قازىنالارىن تابۋ جانە ناسيحاتتاۋ، سول ارقىلى ورتالىق ازيانى تانۋ. تانۋ ارقىلى بىرلىككە شاقىرۋ بولىپ تابىلادى.
ءبىر قولدىڭ بەس ساۋساعىنداي ورتالىق ازيالىق بەس مەملەكەتتىڭ «بىرلىكتەن» اسقان مۇراتى جوق.
ورتالىق ازيانىڭ مۇراتى – بىرلىك!
