Soltústik Atlantıkalyq Shart Uıymynyń 2024 jylǵy samıti dál búgin, 9 shilde kúni Vashıngtonda ótpek. 3 kúndik jıynnyń negizgi talqy taqyryby árıne Ýkraına-Reseı máselesine arnalary anyq. Degenmen, Amerıka Qurama Shtattary 2019 jyly óziniń Úndi-Tynyq muhıt aımaǵyna arnalǵan jańa strategıasyn jarıalaǵannan beri NATO jınalystarynda Qytaıǵa nazar aýdarýdy jıi qaıtalap keledi. Bul joly da Vashıngton taraby Qytaıdyń alyp teńiz-muhıttaǵy jáne ár aımaqtardaǵy ósip kele jatqan yqpalyna qatysty óz esebin ortaǵa salyp, uıym nazaryn burýdy kózdeıtini kútilýde.
Amerıkalyq basylymdardyń jazýynsha, óziniń tarıhynda Máskeýdi ortalyq etken ózine qaýipti kúshterge qarsy qurylǵan uıymnyń búgingi nazarynda Qytaı da bar. NATO-nyń Qytaıǵa kóńil burýynyń sebebi ózdiginen túsinikti. Qurama Shtattar sońǵy jyldary Reseıden kóri Qytaıdy óziniń eń qaýipti strategıalyq básekelesi sanap kele jatyr. Ári Úndi-Tynyq muhıtyndaǵy basymdylyqqa jetý úshin barlyq múmkindikterdi qarastyrýda.
Sonyń ishinde aımaqtaǵy eldermen áskerı jáne saıası yntymaqtastyqty damytý, tipti aımaqtyq jańa odaq qalyptastyrýǵa umtylystary da kórinedi. Aıtalyq, Aýstralıa, Úndistan jáne Japonıanyń basyn biriktirgen jańa dıalog alańyn keı sarapshylar bolashaqta Qytaıǵa qarsy jańa alánsqa damıdy dep boljaıdy.
Budan tys NATO-nyń eń iri qarjylandyrýshysy retinde AQSH-tyń uıymdaǵy bedeli joǵary. Tipti, NATO Vashıngton syrtqy saıasatyn júzege asyrýshy negizgi alańdardyń biri deýge de bolady. Bul múmkindikten paıdalana otyryp AQSH Qytaıdyń ósip kele jatqan qaterine qarsy NATO odaqtastarynda jumyldyrýdy artyq kórmeıdi.
Onyń ústine Qytaıdyń qos maqsatta paıdalanýǵa bolatyn eksporttyq ónimderi Reseıdiń áskerı ónerkásip bazasyn qamtamasyz etip jatqan tusta, Qytaı NATO músheleri úshin Reseıdiń soǵysyn astyrtyn qarjylandyrýshy tarap retinde qarastyrylary anyq.
Kezekti Vashıngtondaǵy samıtte Qytaıǵa qarsy qatań málimdemeler bolýy múmkin. Buǵan deıin de uıymnyń bas hatshysy Iens Stoltenberg Beıjińge qarata qatań málimdemelerin jasap úlgirgen bolatyn. Ol Qytaıdy eki tarapqa birdeı jaqsy attanýǵa tyrysýdy toqtatýǵa shaqyrǵan. Ol: "Beıjiń tańdaý jasaýy kerek, Beıjiń eki jolǵa da ıe bola almaıdy. Belgili bir kezeńde Qytaı baǵytyn ózgertpese, NATO odaqtastary onyń qunyn tóleýge májbúr bolady" – dep eskertken. Al boljamdarǵa sensek bul joly odan da salmaqty málimdemeler jasalýy múmkin.
Árıne, úsh kúndik jınalystyń negizgi taqyrybynda Ýkraınaǵa qoldaý kórsetýdi qalaı jalǵatsyrýǵa bolatyny eń negizgi másele bolyp qala beredi. Kezekti samıtten keıin Batys pen Shyǵys arasyndaǵy shıelenis taǵy bir saty joǵarylaı túsýi bek múmkin.
