بۇگىن استانادا "ورتا ازيا + گەرمانيا" ءسامميتى ءوتىپ جاتىر. بۇل ايماق ەلدەرى مەن گەرمانيا اراسىندا 5+1 فورماتىنداعى ەكىنشى سامميت. كەشە عانا ەلىمىزگە رەسمي ساپارمەن كەلگەن گەرمانيا كانسلەرىنىڭ ساپار ماقساتىنىڭ ءبىرى وسى جيىن.
سامميت اياسىندا قاراستىرىلاتىن ەڭ باستى ماسەلە ساۋدا-ەكونوميكالىق ءىس-قيمىلداردى دامىتۋدىڭ كۇي-جايى. سونىڭ ىشىندە بىرلەسكە ينۆەستيسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋدى ءسوز ەتەدى. تاراپتار سوڭعى جىلدارى ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى قارقىندى ارتتىرىپ كەلە جاتقانىن ەسكەرسەك، بۇل جيىن التى تاراپقا دا ساۋدا-ەكونوميكا تۇرعىسىندا ماڭىزى زور.
استانا-بەرلين اراسىندا
كەشە قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ اقوردادا گەرمانيالىق ارىپتەسىن قارسى الدى. تاراپتار شاعىن جانە كەڭەيتىلگەن قۇرامدا كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى. تۋراسىندا ەكى ەل اراسىندا ماڭىزدى كەلىسىمدەر وسىعان دەيىن دە جاسالىپ قويعان. بۇل رەتتە ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى نىعايتۋدىڭ جولدارىن پىسىقتاپ، قوسىمشا عىلىم مەن ءبىلىم، ەنەرگەتيكا، ەكولوگيا سالالارىندا بايلانىستى ارتتىرۋدىڭ جولدارىن قاراستىردى. وسى باعىتتاعى ءبىرقاتار ماڭىزدى قۇجاتتارعا قول قويىستى.
سوڭعى جىل قازاق-نەمىس بايلانىسىنىڭ تاريحتاعى ەڭ ءبىر تابىستى جىلى دەۋگە بولادى. 2023 جىلى ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا الماسۋلار تەبىنى بارشانى تاڭ قالدىرىپ ەدى، ال بيىل جەتى ايدىڭ ىشىندە بىلتىرعى شامادان 13 پايىزعا اسىپ ءتۇستى. ءقازىر ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا كولەمى 2،3 ملرد اقش دوللارىن قۇرايدى.
جاندانا تۇسكەن ساۋدا بايلانىستارىنا قاراي، گەرمانيانىڭ ەلىمىزگە باعىتتالعان ينۆەستيسياسى دا زور سەكىرىس جاسادى. ءبىر جىل ىشىندە نەمىس ينۆەتيسياسىنىڭ كولەمى بىردەن 64 پايىزعا جوعارىلادى. بۇل ەلىمىزگە 770 ميلليون دوللاردان اسا ينۆەستيسيا تىكەلەي ينۆەستيسيا سالىنعانىن بىلدىرەدى.
ايماقتاعى گەرمانيا مۇددەسى
گەرمانيانىڭ ورتا ازيا ايماعىنا دەگەن قاتىسۋى ۋكرايناداعى جاعدايدان كەيىن شۇعىل وزگەردى. ونىڭ ۇستىنە ەۋرووداقتاعى وزگە ارىپتەستەرى، بريتان جۇرتى دا ايماق ەلدەرىمەن بارىس-كەلىسىن قايتا پىسىقتاپ جاتقان تۇستا، ەو ەلدەرى ىشىندەگى كوشباسشى رەتىندە بەرلين تارابى دا وزىندىك بەلسەندىلىك تانىتتى.
گەرمانيانىڭ ايماقتاعى مۇددەسىن ەكى قىرىنان قاراستىرۋعا بولادى:
-
ەل ىشىندەگى ەكونوميكالىق، ەنەرگەتيكالقى قيىنشىلىقتار تۇسىندا بالاما جولداردى قاراستىرۋ. اسىرەسە ۋكرايناداعى سوعىستان كەيىن گەرمانيا ەنەرگەتيكا سالاسىندا رەسەيدى الماستىراتىن بالاما جولدارعا مۇددەلى بولا ءتۇستى.
-
ايماقتاعى تابيعي رەسۋرستان بولاشاق ەنەرگيا سالاسىندا ماڭىزدى بولا تۇسپەك. گەرمانيا سەكىلدى ءىرى ويىنشىلار ايماقتاعى سيرەك مەتالل قورىنا دا كوبىرەك قىزىعۋشىلىق تانىتادى. سەبەبى، بولاشاقتا جاسى ەنەرگيا وندىرىسىندە ايماقتاعى تابيعي رەسۋرستان ءىرى دەرجاۆالار ءۇشىن باعالى بولا تۇسەدى دەگەن بولجام بار. سوندىقتان دا ءبىرقاتار ەلدەر ايماقتىڭ ترانزيتتىك ارتىقشىلىقتارىنا قوسا، تابيعي رەسۋرستارىن دا ەسكەرە وتىرىپ، ونداعى ەلدەرمەن قارىم-قاتىناستارىن دامىتۋدى كوزدەيدى.
