Qarasha men qańtar aıynyń arasynda jahandyq geosaıası alań boljaýsyz kúı keshetindeı. Sebebi, osy aralyqta Qurama Shtattardyń bıligi demokrattardan respýblıkashyldarǵa birtindep ótpek. AQSH-tyń saılanǵan prezıdenti Donald Tramp jańa komandasyn irikteı bastady. Onyń aldaǵy tórt jylda júrgizgeli otyrǵan ishki-syrtqy saıasaty ol tańdaǵan úkimet músheleri, keńesshilerimen tikeleı baılanysty. Ári jańa úkimet quramy endigi basymdyq beretin baǵyttaryn aıqyndap bere alady. Sol sebepti ózge el sarapshylary men saıasatkerleri Vashıngtondaǵy jańalyqtarǵa jiti nazar salady. Bul taqyryp bizdiń oqyrman úshin de qyzyqty dep oılaımyz, óıtkeni qubylmaly jahandyq jaǵdaı bizdiń elge de óz áserin berip jatqany el azamattaryna túsinikti jaıt.
Tramptyń «artqy aýlasy»
Vashıngtonnyń saıası ortasy úkimet quramyn «Prezıdenttiń artqy aýlasy» degen beı resmı ataýmen ataıtyny bar. Olaı bolsa Tramptyń artqy aýlasynda kidmer júr? Aq úıge qaıta oralǵan ol óziniń jańa úkimetiniń quramyna óńsheń tanymal tulǵalardy tartyp jatqandaı kórinedi. Qatarynda álemge tanymal mıllıarder Ilon Maskten tartyp, áıgili Djon Kenedı shańyraǵynan da belgili tulǵalar bar. Tipti basy daýda júrgen saıasatkerler men tanymal adamdardy da Tramp mańyzdy memlekettik jumysqa tartyp jatyr. Tramp óziniń komandasyn «Amerıkany qutqarý kompanıasy» dep ataǵandy jaqsy kóredi. Saılaýaldy málimdemelerinde ol júıeni jańartýdy ýáde qylǵany bar. Eger onyń tanystyryp jatqan jańa komandasyna nazar salsaq, bul ýádesine shyndap kiriskenin baıqaımyz.
Tramp «Uly Ilon Mask» dep ataǵan mıllıarder Vıvek Ramasvamımen birge úkimettiń Effektıvti departamentine jetekshilik etpek. Ramasvamı buǵan deıin de memlekettik qyzmetterde bolǵan jáne memlekettik mekemelerdiń sanyn qysqartýdy jaqtaıtyn tulǵa. Amerıkalqy basylymdar ony ustanymǵa berik, qatal menedjer dep baǵalaǵany bar eken. Birer kún buryn «Vashıngton Taıms» Mask pen Ramasvamıdiń kelýimen eldegi federaldyq agenttikterge qatysty erejelerdiń ózgeristerge ushyraıtynyn, kóptegen memlekettik mekemeler biriktirilýi nemese túbegeıli alynyp tastalýy yqtımal degen málimet te berdi.
Jańa úkimet quramyn jarıalaý kezinde de Tramp jurtty tańqaldyrýdan tanǵan joq. Amıa ardageri, buǵan deıin Fox News arnasynda júrgizýshi bolyp kelgen Pıt Hegsetti Tramp Pentagon jetekshisi retinde usyndy. Hegset Irak soǵysynda áskerı qyzmet atqarǵan, ári qazirgi áskerı qurylymdy ózgertýdi qalaıtyn tulǵalardyń biri.
Al óziniń ulttyq qaýipsizdik boıynsha keńesshisi etip Florıda shtatynan senator Maıkl Valsty tańdaıtynyn málimdedi. Tramp ataǵannyń bári bul qyzmetke taǵaıyndalýy ekitalaı, Pentagon men Ortalyq Barlaý basqarmasy syndy strategıalyq mańyzdy qyzmetterdiń jetekshileri Senattyń maquldaýynan ótedi. Biraq, Aq úıdiń keńesshilerin prezıdenttiń ózi tańdaý quqyǵy bar. Demek, 50 jastaǵy Maıkl Valsti aldaǵy ýaqytta Aq úıdiń Ulttyq qaýipsizdik jónindegi keńesshisi dep ataı berýge bolady.
Kenje Kennedı de Tramppen birge
AQSH Densaýlyq saqtaý departamentin basqarýǵa usynylǵan kenje Kennedı Tramp komandasyndaǵy talasty tulǵalardyń biri. Demokrattardy jaqtaýshy áýletten Kenje Robert Kennedı áýelde táýelsiz úmitker retinde saılaýǵa túsetinin jarıalaǵan. Keıinnen kandıdatýrasynan bas tartyp, óz jaqtaýshylaryn Trampty qoldap daýys berýge shaqyrǵan. Tipti ol óz áýleti janyn salyp qorǵaǵan Demokratıalyq partıany synap málimdemede jasaǵan edi. «Búgingi Demokratıalyq partıa, ol – SRÝ-dyń partıasy... Bul Ýoll Strıttiń partıasy, bul Kamala Harıske 50 mıllıon dollar bergen Bıll Geıtstiń partıasy. Ol tek soǵystyń partıasy» degen qatqyl sózderi kóptegen saılaýshylarǵa áser etkeni bar.
Tramp Kenje Robert Kennedıdi Densaýlyq saqtaý tarmaǵyna shaqyra otyryp, bul salada birqatar ózgeristerdi jasaǵysy keledi dep sanaıtyn sarapshylar kóp. Degenmen, ekologıalyq belsendi jáne zańger retinde tanylǵan Kenje Robbert Kennedı koronavırýs pandemıasy kezinde vaksınaǵa qarsy úgit-nasıhat júrgizgeni bar. Ol vaksınasıa adamdarǵa zıandy degen ustanymdaǵy teorıany jaqtap, sol úshin sottasqan. Al onyń Densaýlyq saqtaý departamentine basshylyq etýine narazylyqtar qazir de baıqalady.
Tramptyń Bas prokýrorlyqqa usynǵan úmitkeri de osyǵan deńgeıles talas týdyrǵan. Mett Gaets osydan birer jyl buryn sekýsaldyq maqsatta jas balalardy satý isi boıynshy basy daýda qalyp, tergeýge alynǵan adam. Onyń eldegi eń joǵary baqylaýshy bılik tarmaǵyna basshylyq etýin Demokrattardyń aqparat quraldary synnyń astyna alýda. Oǵan qosa ulttyq barlaý agenttiginiń dırektory retinde burynǵy Demokratıalyq kongresmen Týlsı Gabbard óziniń burynǵy áriptesteri jaǵynan synǵa ushyraýda.
«Tramp kek ala ma»?
Jańa úkimettiń quramy tolyq bekitilgen joq, qazir atalyp jatqan adamdardyń birqatary Senat jaǵynan keri qaıtarylýy múmkin. 2017 jyly da mundaı jaǵdaı bolǵan. Tipti keıin de Tramp óz komandasyndaǵy adamdarmen jıi pikir qaıshylyǵyna kelip, Memlekettik departament pen Pentagon basshysyn qyzmetten ketirgeni bar. Tılerson men Mettıs syndy ardager saıasatkerler Trampty «ushqary» dep aıyptaǵany jáne esimizde. Osyndaı sıtýasıalar kezinde «Tramptyń artqy aýlasynan órt shyqty» degen taqyryptaǵy jańalyqtardyń kóptep shyqqan bolatyn. Aldaǵy ýaqytta da bundaı jaıtterge kýá bolasymyzǵa kim kepil.
Al Demokrattar taraby Trampty «Kek alýǵa batyl kiristi» dep synap jatyr. Saılaý naýqany kezinde ol úkimettegi sybaılas jemqorlyqty joıýǵa, senzýramen kúresýge jáne ózin nysanaǵa alǵan «ishtegi jaýlardan» kek alamyn dep ýáde bergeni bar. Osy sózine silteme jasaǵan New York Times basylymy ótken jeksenbide «Saılanǵan prezıdent retinde Tramp júıeli, jyldam ári joǵary profıldi túrde birqatar tańdaý jasady. Ózi aıtqandaı ol memlekettik basqarý júıesin el múddesi úshin emes óz múddesine jumys istetýge aýystyrýdy kózdep otyr», – dep jazdy. Osy aqparattyq alańdaǵy qyzý temperatýradan da aldaǵy tórt jylda AQSH saıasaty túrli tosyn isterge toly bolady dep uǵynsaq bolatyndaı.
