الماتى – ورتالىق ازياداعى ەڭ كءونە قالا، ەڭ كءورءىكتءى جءانە ەڭ ءادەمءى جەرلەردءىڭ بءىرءى. الماتى (الماتى) قازاقستاننىڭ وڭتءۇستءىگءىندەگءى تاۋلى ايماقتا ورنالاسقان.قازاقستانداعى ەڭ ءىرءى قالا جءانە مۋنيسيپاليتەت، سونىمەن قاتار قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق، قارجىلىق، مءادەني، بءىلءىم بەرۋ، عىلىمي-تەحنيكالىق جءانە كءولءىك ورتالىعى. 682 شارشى شاقىرىم اۋماقتى الىپ جاتىر، 2،17 ميلليون حالقى بار (2023 ج. ناۋرىز).نەگءىزگءى ەتنوستارعا قازاقتار، ورىستار، ۇيعىرلار، كورەيلەر، تاتارلار، ت.ب. الماتى قالاسى 8 اۋدانعا بءولءىنەدءى: المالى اۋدانى، الاتاۋ اۋدانى، ءاۋەزوۆ اۋدانى، بوستاندىق اۋدانى، جەتءىسۋ اۋدانى، مەدەۋ اۋدانى ، ناۋرىزباي اۋدانى، تءۇركسءىب اۋدانى .
[تاريح] الماتى – قازاقستاننىڭ ورتالىق ۇكىمەتىنە تىكەلەي قارايتىن مۋنيسيپاليتەتتەردىڭ ءبىرى.1854 جىلى نەگىزى قالانعان ول ەجەلگى قىتايدان ورتالىق ازياعا دەيىنگى جىبەك جولىنداعى ماڭىزدى ايالداما بولدى. بۇل اۋدان الماعا باي بولعاندىقتان، «الماتى» («المانىڭ اتاسى» دەگەن ماعىنادا) دەپ اتالدى. 1991 جىلى الماتىدا تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعىن قۇرۋ تۋرالى الماتى دەكلاراسياسىنا قول قويىلدى. الماتى تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى بولدى. 1997 جىلى 10 جەلتوقساندا قازاقستاننىڭ استاناسى استانا قالاسىنا كوشىرىلدى، ءبىراق قالا ءالى كۇنگە دەيىن «وڭتۇستىك استانا» دەپ اتالادى.
【گەوگرافيالىق ورتا】الماتىنىڭ كليماتى كونتينەنتالدى،جىلدىق ورتاشا تەمپەراتۋراسى 10°س.كليماتى جايلى،سۋ قورى مول.قالا ارقىلى ۇلكەن الماتى وزەنى مەن كىشى الماتى وزەنى وتەدى.قالا اسەم بەزەندىرىلگەن جانە جاسىلداندىرۋ دەڭگەيى جوعارى。
[ەكونوميكا] قالا قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق جانە قارجى ورتالىعى بولىپ تابىلادى.بۇل جەردە جۇڭگو حالىق بانكى، ورتالىق كرەديتتىك بانك جانە Kaspi Bank سياقتى كوپتەگەن ءىرى قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ باس كەڭسەلەرى، سونداي-اق كوپتەگەن ءىرى كوممەرسيالىق ورتالىقتار ورنالاسقان. ونەركاسىپ سالالارى نەگىزىنەن تاماق وڭدەۋ (ەت، ءسۇت ونىمدەرى، جەمىس كونسەرۆىلەرى جانە ت.ب.) جانە ماقتا توقىما ونەركاسىبى، سونداي-اق اۋىر ماشينا جاساۋ جانە جىلۋ ەلەكتر ستانسيالارى.
【قاتىناسجاعدايى】 الماتى مەتروپوليتەنى قالالىق كولىكتىڭ تىرەگى بولىپ تابىلادى. قازاقستان مەملەكەتتىك تەمىر جولىندا الماتىدا ەكى نەگىزگى جولاۋشىلار ستانساسى بار، اتاپ ايتقاندا، قالانىڭ شەتىندە ورنالاسقان الماتى 1 ۆوكزالى جانە قالا اۋماعىندا ورنالاسقان الماتى 2 ستانسياسى. وندا قازاقستانداعى ەڭ ءىرى الماتى حالىقارالىق اۋەجايى بار.
[تۋريزم] شىمبۇلاق تاۋ شاڭعىسى تاۋ شاڭعىسى، مەدەۋ تاۋ كونكي تەبۋ الاڭى، تاۋەلسىزدىك مونۋمەنتى، الماتىداعى ءبىرىنشى پرەزيدەنت ساياباعى، قازاقستاننىڭ ورتالىق ۇلتتىق مۇراجايى، كوكتوبە، پانفيلوۆ-28 جاۋىنگەرلەرى ساياباعى، قازاقستان ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپاپتار مۇراجايى، ۇلى الماتى كولى، اربات كوشەسى، ت.ب.
